W 2019 r. zakończyliśmy monitoring ornitologiczny wykonywany w ramach projektu. Jednym z jego elementów był monitoring sukcesu gniazdowego siewkowców łąkowych, czyli czajki, rycyka, krwawodzioba i dubelta. Wyniki monitoringu posłużyły ocenie skuteczności zastosowanej metody ochrony lęgów tych gatunków, a mianowicie ogrodzenia elektrycznego ograniczającego dostęp drapieżnych ssaków do miejsc gniazdowania ptaków.
Prace terenowe polegały na wyszukaniu gniazd na powierzchni ogrodzonej (próbnej), i poza ogrodzeniem (na powierzchni referencyjnej). Jako ciekawostkę należy podać, że niektóre gniazda odnalezione zostały w nocy dzięki wykorzystaniu urządzenia termowizyjnego. Lokalizację każdego gniazda rejestrowaliśmy przy pomocy odbiornika GPS, a w części umieściliśmy miniaturowe urządzenia (loggery), które zapisują zmiany temperatury w gnieździe. W oparciu o odczyty uzyskane z 31 urządzeńmogliśmy określić datę, a nawet godzinę wylęgu lub straty. I tak obecność świeżo wyklutych piskląt, obecność skorupek, których struktura wskazywała na wylęg lub spadek temperatury zarejestrowany w gnieździe przypadający w dzień spodziewanego wylęgu świadczyły o sukcesie gniazdowym. Siewki to zagniazdowniki, a więc zaraz po wykluciu opuszczają gniazdo. Nieudane gniazdowanie określaliśmyna podstawie śladów pozostawionych przez drapieżniki w gnieździe lub na podstawie odczytów z loggerów temperaturowych. Spadek temperatury, który następował w nocy świadczył jednoznacznie o stracie spowodowanej przez drapieżne ssaki. Dodatkowych informacji o przyczynach strat dostarczały 3 fotopułapki.
W tym rokuodnaleźliśmy w sumie 54 gniazda, z czego37 w obrębie powierzchni próbnej oraz zaledwie 17 na powierzchni referencyjnej. Na tej ostatniej prawdopodobnie część zniesień była zniszczona przez drapieżniki jeszcze przed ich odnalezieniem. Najwięcej stwierdziliśmy gniazd czajki (25) oraz rycyka (23). W obrębie powierzchni ogrodzonej stwierdziliśmy najwięcej gniazd rycyka (21) oraz czajki (12), a ponadto 2 gniazda dubelta oraz po jednym gnieździe krwawodzioba i kszyka.
Trzy lata prowadzenia monitoringu sukcesu gniazdowania siewkowców łąkowych na obszarze Niecki Gródecko-Michałowskiej wykazały, że drapieżnictwo ze strony ssaków jest głównym czynnikiem wpływającym na drastycznie niski sukces gniazdowy badanej grupy ptaków.Udział drapieżnictwa ogółem w przyczynach strat w latach 2017-2019 wyniósł kolejno 78%, 68% oraz 97%.
Niestety, w tym roku, w przeciwieństwie do dwóch poprzednich sezonów, również w obrębie ogrodzenia nie udało się uniknąć strat w lęgach(na powierzchni próbnej sukces gniazdowy dla czajki i rycyka wyniósł odpowiednio 24% oraz 22%,zaś poza ogrodzeniemkolejno 20% oraz 0%). Było to spowodowane w głównej mierzebrakiem napięcia w ogrodzeniu, który pozostał niezauważony przez kilka dni, a także okresowym brakiem napięcia w najniższym przewodzie. Ssakami odpowiedzialnymi zniszczenie lęgów były łasicowate oraz jenot. Wśród ptaków potencjalnym drapieżnikiem była sroka (przypadek plądrowania gniazda ze sztucznymi jajami kurzymi przez ten gatunek stwierdzono czterokrotnie wewnątrz powierzchni próbnej), oraz błotniak stawowy zauważonytrzykrotnie przy dwóch różnych gniazdach.W tym roku zanotowaliśmy również jedyny przypadek rozdeptania gniazda przez konie. Poza ogrodzeniem potencjalne zagrożenie stanowiły zabiegi agrotechniczne, jednak dzięki rozmowom z właścicielami działek, tym razem udało się go uniknąć.
Co warto podkreślić, sukces gniazdowy poza ogrodzeniem elektrycznym w żadnym z badanych lat nie osiągnął poziomu dającego szansę na zachowanie trwałości populacji, co odnosi się w szczególności do czajki i rycyka.
Reasumując, ogrodzenie elektryczne stanowi skuteczną metodę ochrony lęgów ptaków siewkowych przed drapieżnymi ssakami pod warunkiem, że będzie stale monitorowane i na bieżąco konserwowane.
Opracowała Dominika Piotrowska na podstawie raportu autorstwa Michała Korniluka i Piotra Świętochowskiego.
Monitoring sukcesu gniazdowego ptaków siewkowych przeprowadziło Towarzystwo Przyrodnicze Dubelt.