Ostoja ptaków PTOP "Wizna - Pulwy"
Lokalizacja: Dolina Narwi
Woj.: podlaskie; gm. Wizna i Rutki; wsie: Wizna, Włochówka, Grądy Woniecko
Status obszaru: Natura 2000, otulina Biebrzańskiego Parku Narodowego
Powierzchnia własności PTOP: 22,4300 ha
Bagno Wizna zajmuje obszar o powierzchni ok. 10 000 ha. Bagno Wizna terytorialnie łączy się od północy z mokradłami dolnego Basenu Biebrzy i chroniącym je Biebrzańskim Parkiem Narodowym. W kierunku wschodnim rozciąga się Niecka Tykocińska obejmująca odcinek dolin Narwi dzielący Bagno Wizna od Narwiańskiego Parku Narodowego. Od zachodu przylega Park Krajobrazowy Przełomu Doliny Narwi. Basen Wizny jest wiec łącznikiem bardzo ważnych przyrodniczo obiektów tworzących ogromny kompleks mokradel Narwi i Biebrzy.
Pod względem hydrologicznym Bagno Wizna dzieli się na dwie części: madowa, kształtowana przez wody zalewowe Narwi oraz torfowiskowa, ukształtowana w warunkach silnego podsiąkania wód podziemnych.
Część madowa (w skład której wchodzą m.in. tzw. Pulwy) charakteryzuje się mozaiką niewysokich wzniesień i obniżeń terenu, zajętych przez starorzecza i zastoiska wodne. Wyższe wzniesienia porasta roślinność trawiasta i ziołoroślowa, niższe - szuwary mannowe i mannowo - turzycowe, w zagłębieniach rozwijają się szuwary turzycowe, mannowe i mozgowe, a na starorzeczach - szuwary pałkowe, oczeretowe i lokalnie trzcinowe. Cala strefa madowa użytkowana jest rolniczo jako łąki i pastwiska.
Część torfowiskowa stanowi jedno z największych w Polsce torfowisk niskich. Średnia miąższość złoża jest bardzo wysoka i wynosi 4 m, przy miąższości torfów sięgającej 6 m. Torfowisko dysponuje bardzo obfitym zasilaniem wodami naporowymi, napływającymi głębokimi poziomami wodonośnymi od południa, z Wysoczyzny Wysokomazowieckiej. Torfowisko zostało zmeliorowana systematyczna siecią rowów w połowie lat 60-tych o rozstawie 200 m i głębokości średnio 1 m. Torfowisko pokrywają obecnie głównie zbiorowiska trawiaste i trawiasto - turzycowe i większości są użytkowane rolniczo.
Bagno Wizna pomimo osuszenia torfowiska nadal stanowią unikalną ostoję ptaków. Na całym obszarze Bagna Wizna stwierdzono występowanie w sumie 170 lęgowych i prawdopodobnie lęgowych gatunków ptaków. Przeciętne zagęszczenie awifauny lęgowej na Bagnie Wizna szacuje się na 350 par/km2. Największym atutem ornitologicznym jest występowanie derkacza (Crex crex), gatunku zagrożonego wymarciem, którego typowym siedliskiem są wysokopienne łąki torfowe. Innymi gatunkami ptaków o podobnej randze są: wodniczka (Acrocephalus paludicola), błotniak lakowy (Cirrus pygargus), sowa błotna (Asio flammeus) i kulik wielki (Numenius arquata). Jest to obiekt również o dużym znaczeniu pokarmowym dla większości gatunków ptaków drapieżnych.
Na początku lat 90-tych PTOP rozpoczęło realizacje projektu mającego na celu ochronę Bagna Wizna jako ostoi rzadkich i ginących gatunków ptaków. Etap I działań ochronnych obejmował lata 1993-1997. Odbył się wówczas obóz ornitologiczno - szkoleniowy w trakcie którego zlokalizowano najcenniejsze fragmenty ostoi (sponsor Fundacja EkoFundusz). Do 1997 r. dzierżawiliśmy do 130 ha lak, stanowiących m.in. ostoje derkacza i wodniczki (sponsor: Schweizer Vogelschutz SVS oraz prywatne osoby z Niemiec). W tych latach zakupiliśmy także własną ziemie na Pulwach.
Kolejny II etap miał na celu opracowanie założeń do renaturalizacji i kompleksowej ochrony Bagna Wizna. Ze środków Programu Małych Dotacji GEF w 1998 r. opracowane zostały "Przyrodnicze, hydrologiczne i organizacyjne zasady renaturalizacji i ochrony Bagna Wizna" (W. Dembek et al., Warszawa 1998). Ekspertyza wykazała, ze opierając się na znajomości naturalnego układu zasilania hydrologicznego możliwe jest wtórne zabagnianie torfowiska przez zatrzymanie wody w rowach (tzw. regulowanie odpływu). Renaturalizacja Bagna Wizna oznaczałaby znaczący etap w zapełnieniu ekologicznej wyrwy w ciągłości tego kompleksu, która powstała po melioracji tykocinskiego odcinka doliny Narwi na przełomie lat 60 i 70-tych.
